Ερ: Ποια ήταν τα πρώτα σας ερεθίσματα;
Απ: Από μικρό παιδί ζωγράφιζα. Αλλά και όλη η οικογένειά μου είχε καλλιτεχνική φλέβα. Πχ, ο πατέρας μου ασχολούνταν με τη ζωγραφική, έπαιζε ακορντεόν, φλογέρα. Και τα αδέρφια μου το ίδιο: ο μεγάλος μου αδερφός ζωγράφιζε και τ'άλλα παίζουν μουσικά όργανα. Και ίσως αυτό ήταν και το πρώτο ερέθισμα (με τον αδερφό μου), γιατί θυμάμαι -κατά κάποιο τρόπο- ξεκίνησα από ζήλια.Όταν ήμουν μικρό παιδί (πρώτη Δημοτικού ή δευτέρα) τον έβλεπα να του λένε όλοι "μπράβο, τι ωραίο είν'αυτό που ζωγραφίζεις" και ξεκίνησα κι εγώ για να μου λένε κι εμένα μπράβο. Και αυτό με βοήθησε μετά στο Δημοτικό που συνέχισα τη ζωγραφική. Λέγανε μάλιστα στο χωριό μου στις Σέρρες ότι "ο καλύτερος ζωγράφος στο Δημοτικό είναι ο Κώστας και στο Γυμνάσιο είναι ο Χρήστος" (ο άλλος μου αδερφός). Όταν πήγα στο άγιον Όρος ως μαθητής, ποθούσα να γίνω ιερεύς. Δεν είχα σκοπό να γίνω αγιογράφος. Αποφάσισα παρ'όλα αυτά να παρακολουθήσω τα μαθήματα αγιογραφίας. Και μου άρεσε και συνέχισα.
Ερ: Η αγιογραφία/ζωγραφική ήταν το όνειρό σας ή προέκυψε μέσα στο χρόνο;
Απ: Δε νομίζω ότι ήταν το όνειρό μου. Όπως είπα και πριν, στο μυαλό μου ήταν η ιεροσύνη. Στην πορεία όμως (στο άγιον Όρος όταν φοιτούσα στην Αθωνιάδα) άρχισα να σκέφτομαι τον μοναχισμό. Παράλληλα μάθαινα και αγιογραφία και βυζαντινή μουσική. Περισσότερο βάρος, όμως, έδωσα στη βυζαντινή αγιογραφία κι έτσι ασχολήθηκα πάρα πολύ μ'αυτήν. Είδα ότι μ'άρεσε πάρα πολύ, είδα ότι οι συμμαθητές μου χρειάζονταν τη βοήθειά μου και αυτό ήταν ένα καλό ερέθισμα για να προχωρήσω κι εγώ ο ίδιος. Διότι, όταν σου δίδεται η δυνατότητα να παρέχεις τη βοήθειά σου, αυτό σε βοηθάει να γίνεις κι εσύ λίγο καλύτερος. Όχι από εγωισμό. Βλέπεις, όμως, τα πράγματα κάπως αλλιώς... Πιστεύω, λοιπόν, πως δεν ήταν στα όνειρά μου. Απλά τώρα ζω το όνειρο της τέχνης και της αγιογραφίας.
Ερ: Πείτε μας πόση επιμονή και πόσος κόπος χρειάζεται για να φτάσει κανείς σ'ένα τόσο υψηλό επίπεδο γενικά στην τέχνη.
Απ: Αν κάποιος καλλιτέχνης ή ένας μαθητευόμενος σκέφτεται να φτάσει κάπου ψηλά, δε νομίζω ότι θα μάθει τέχνη πλέον. Διότι, αν στοχεύεις να πας ψηλά, είναι φύσει αδύνατον να μάθεις. Το θέμα είναι ότι θέλει κόπο. Αυτή είναι η αλήθεια. Μαζί με τον κόπο θέλει και υπομονή και επιμονή. Βλέπω τώρα απ'τα μαθήματα που κάνω στους μαθητές μου ότι βιάζονται μέσα σε λίγο διάστημα να κάνουν εικόνα. Είτε γιατί θέλουν να τελειώνουν γρήγορα είτε γιατί θέλουν να βγάλουν χρήματα. Νομίζουν ότι με το μάθεις να κάνεις μια εικόνα, γίνεσαι αγιογράφος. Δεν είναι όμως έτσι. Θυμάμαι και περιπτώσεις συμμαθητών μου. Που κοίταζαν τότε να τελειώνουν μια εικόνα για να βγάλουν χρήματα, ένα χαρτζιλίκι δηλαδή. Αυτό, όμως, ήταν ένα εμπόδιο για να μάθουν τέχνη. Η τέχνη θέλει το χρόνο της. Κατ'αρχήν, ποτέ δεν την μαθαίνεις. Είναι ό,τι το πέλαγος βαθύ. Δε μπορείς να το εξερευνήσεις. Διότι υπάρχουν πάρα πολλοί αγιογράφοι παλιοί, θέλει να τους μελετήσεις. Όλα αυτά, όμως, απαιτούν πάρα πολύ χρόνο. Έτσι όπως έχει γίνει η ζωή μας όμως, είναι πολύ δύσκολο να βρεις χρόνο. Εκτός αυτού, θα πρέπει να'χεις άνεση και οικονομική, μα πιο πολύ άνεση αγάπης για το αντικείμενο αυτό. Γιατί αν δεν την αγαπήσεις την τέχνη, δε θα σε αγαπήσει. Λέω στους μαθητές μου: "Όπως λαχταρά ένα ερωτευμένο ζευγάρι την ώρα και τη στιγμή που θα συναντηθούν, έτσι και ο καλλιτέχνης είτε είναι μαθητευόμενος είτε έχει φτάσει σε κάποιο επίπεδο υψηλό πρέπει να νιώσεις αυτή την έλξη, αυτή την λαχτάρα να βρεθεί μαζί με το πινέλο, μαζί με το χρωστήρα, μαζί με την τέχνη. Αν δε νιώσεις αυτή τη λαχτάρα, δε μπορείς να φτάσεις κάπου, όπως είπα και στην αρχή.
Ερ: Τα έργα σας εξελίσσονται μέσα στο χρόνο; Η εμπειρία και τα βιώματά σας αποτυπώνονται μέσα στα έργα σας;
Απ: Το αν εξελίσσονται τα έργα μου ή όχι δεν είναι κάτι που αντικειμενικά μπορώ να το απαντήσω εγώ. Αυτό σίγουρα μπορούν να το δουν όσοι ασχολούνται με την τέχνη. Όμως, εκείνο που μπορώ να πω είναι ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να αποκτήσει δική του ταυτότητα. Και πώς μπορεί να την αποκτήσει; Στην αρχή μαθαίνεις απ'το δάσκαλο τις τεχνικές. Να πω ένα παράδειγμα: του Πανσέληνου ή του Αστραπά ή του Καλλέργη ή του Θεοφάνη. Μαθαίνεις ποια είναι η τέχνη. Και, αφού μάθεις, έχεις τη δυνατότητα να προχωρήσεις. Τότε αποκτάς δική σου ταυτότητα. Όχι φεύγοντας μέσα απ'τα θεολογικά και δογματικά πλαίσια. Μένοντας μέσα εκεί κάνεις ένα δικό σου έργο που να φαίνεται ότι αυτό είναι δικό σου. Όπως λέμε σήμερα "αυτό είναι Πανσέληνος, αυτό είναι Θεοφάνης". Είχαν τη δική τους ταυτότητα. Βέβαια, αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν τις θεολογικές γνώσεις που έχουμε εμείς σήμερα, αλλά σίγουρα είχαν Θεού φώτιση. Εμείς σήμερα δεν ξέρω αν έχουμε Θεού φώτιση, αλλά έχουμε περισσότεροι γνώση. Όχι όλοι, αλλά κάποιοι σίγουρα έχουμε. Τώρα το αν εξελίσσεται το έργο ή όχι, αυτό έχει να κάνει με το αν ο τεχνίτης είναι καλλιτέχνης ή δεξιοτέχνης. Ο δεξιοτέχνης είναι ο άνθρωπος που μπορεί να καταπιαστεί με τα πάντα και μπορεί να τα κάνει. Να κάνει ξυλογλυπτική, γλυπτική, να κάνει ζωγραφική, αγιογραφία. Αλλά έχει τη δυνατότητα αυτή. Πιάνει το χέρι του που λέμε. Ο δεξιοτέχνης φτάνει σ'ένα πολύ καλό σημείο: είναι ή πολύ καλός ή μέτριος. Μένει εκεί. Ο καλλιτέχνης, απ'την άλλη πλευρά, μαθαίνει σε πολύ σύντομο διάστημα και μπορεί να κάνει το καλύτερο έργο και το χειρότερο έργο. Δηλαδή μπορεί να κάνει εμπνευσμένα έργα, αλλά και τα χειρότερα έργα. Ο δεξιοτέχνης έχει ένα standard. Ή θα είναι πολύ καλός ή θα είναι μέτριος. Δεν έχει σκαμπανεβάσματα. Βγάζει, δηλαδή πάντα την ίδια ποιότητα δουλειάς. Επανερχόμενος στο αν εξελίσσομαι ή όχι. Είπα και προηγουμένως ότι δεν ξέρω. Εκείνο που μπορώ με βεβαιότητα να πω είναι ότι διψώ να μάθω περισσότερα. Όταν διψάς για να μάθεις περισσότερα, καταλαβαίνεις ποια πηγή έχει το καλύτερο νερό και ποια όχι.
υγ: Ευχαριστώ για άλλη μια φορά θερμά τον κ.Κωνσταντίνο Ξενόπουλο για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε!
Στὸ περιγιάλι τὸ κρυφὸ
Απ: Από μικρό παιδί ζωγράφιζα. Αλλά και όλη η οικογένειά μου είχε καλλιτεχνική φλέβα. Πχ, ο πατέρας μου ασχολούνταν με τη ζωγραφική, έπαιζε ακορντεόν, φλογέρα. Και τα αδέρφια μου το ίδιο: ο μεγάλος μου αδερφός ζωγράφιζε και τ'άλλα παίζουν μουσικά όργανα. Και ίσως αυτό ήταν και το πρώτο ερέθισμα (με τον αδερφό μου), γιατί θυμάμαι -κατά κάποιο τρόπο- ξεκίνησα από ζήλια.Όταν ήμουν μικρό παιδί (πρώτη Δημοτικού ή δευτέρα) τον έβλεπα να του λένε όλοι "μπράβο, τι ωραίο είν'αυτό που ζωγραφίζεις" και ξεκίνησα κι εγώ για να μου λένε κι εμένα μπράβο. Και αυτό με βοήθησε μετά στο Δημοτικό που συνέχισα τη ζωγραφική. Λέγανε μάλιστα στο χωριό μου στις Σέρρες ότι "ο καλύτερος ζωγράφος στο Δημοτικό είναι ο Κώστας και στο Γυμνάσιο είναι ο Χρήστος" (ο άλλος μου αδερφός). Όταν πήγα στο άγιον Όρος ως μαθητής, ποθούσα να γίνω ιερεύς. Δεν είχα σκοπό να γίνω αγιογράφος. Αποφάσισα παρ'όλα αυτά να παρακολουθήσω τα μαθήματα αγιογραφίας. Και μου άρεσε και συνέχισα.
Απ: Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα, γενειοφόρος ή ξυρισμένος και ορισμένοι ερευνητές το απέδωσαν σε ζεύγη αντιθέτων, "γήρας-νιότη". Θα έλεγα, λοιπόν, πως μέσα από την Τέχνη της εικόνας -μιας και είναι το αντικείμενό μου- τα δύο πρόσωπα είναι η αλήθεια και η ομορφιά. Μόνο που εδώ δεν είναι ζεύγη αντιθέτων, αλλά δίδυμες αδερφές. 'Οταν η αλήθεια και η ομορφιά υπάρχουν μέσα στην Τέχνη της εικόνας, τότε αγγίζουν τη ψυχή του ανθρώπου.
Απ: Ο Σαλβαντόρ Νταλί έλεγε: "Η ζωγραφική είναι η ειλικρινέστερη των τεχνών". Δεν υπάρχει τρόπος να παραπλανήσει. Είναι είτε καλή είτε κακή. Από την προσωπική μου πείρα, λόγω των πολλών χρόνων που διδάσκω, έχω διαπιστώσει ότι υπήρξαν μαθητές μου οι οποίοι δε μπορούσαν να ζωγραφίσουν. Κι όμως, αντί να σταματήσουν να σπαταλούν το χρόνο τους συνέχιζαν να ζωγραφίζουν κάνοντας ό,τι θέλουν και λέγοντας ότι αυτό τους "εκφράζει". Και αυτό το ονόμαζαν τέχνη.
Απ: Η Τέχνη της εικόνας έχει δυο πλευρές: το "ορατόν" και το "νοούμενον". Το "ορατόν" είναι αυτό που βλέπουμε με τα μάτια του σώματος και μας βοηθά να φτάσουμε στο "νοούμενον", δηλαδή σ'αυτό που υπάρχει μέσα στην εικόνα, με τα μάτια της ψυχής μας. Η εικόνα δηλαδή μας βοηθά να επικοινωνούμε με το Θεό ανά πάσα στιγμή. Αυτή η επικοινωνία είναι η "ψηλάφιση".
